บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ เพื่อศึกษาการบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท, เพื่อศึกษาแนวทางปฏิบัติเพื่อบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และ เพื่อศึกษาประวัติการสั่งสมบารมีและการบรรลุของพระมหากัปปินเถระ โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือพระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และคัมภีร์อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง แล้วนำมาเรียบเรียงบรรยายเป็นเชิงพรรณนาเสนอผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ และแก้ไขตามคำแนะนำ

จากการศึกษาวิจัยพบว่า การบรรลุธรรม หมายถึง การบรรลุเป็นอริยบุคคลขั้นใด    ขั้นหนึ่ง คือ โสดาบัน สกทาคามี อนาคามี และอรหันต์ ผู้ที่บรรลุธรรมแล้วเรียกว่าพระอริยบุคคล เพราะรู้แจ้งแทงตลอดในอริยสัจ ๔ และเข้าถึงโลกุตตรธรรม ๙ ประการ ได้แก่ มรรค ๔ ผล ๔ นิพพาน ๑ คือ มรรคสามารถประหาณอนุสัยกิเลสได้อย่างเด็ดขาด, จิตมีนิพพานเป็นอารมณ์หลังจากที่มรรคได้ประหาณอนุสัยกิเลสเสร็จแล้ว, พระนิพพานนี้เป็นสภาพที่ดับกิเลสและกองทุกข์ ทั้งปวงจึงเป็นสภาวะที่มีเป็นสุขอันประเสริฐไม่ถูกปรุงแต่ง

การปฏิบัติเพื่อบรรลุธรรม หมายถึง การเจริญวิปัสสนาภาวนา ซึ่งมีแนวทางปฏิบัติ ๒ แบบ ได้แก่ สมถยานิก คือ การปฏิบัติวิปัสสนาโดยอาศัยสมถะเป็นบาทฐาน ทำฌานให้เกิดขึ้นจนมีวสี ในองค์ของฌานทั้ง ๕ คือ วิตก วิจาร ปีติ สุข เอกัคคตา สามารถเข้า – ออกอย่างคล่องแคล่ว เมื่อจิตถอนออกจากฌานแล้ว จึงพิจารณาด้วยหลักวิปัสสนาจึงเห็นความเป็นไตรลักษณ์ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของรูปนาม ส่วนวิปัสสนายานิก คือ การปฏิบัติวิปัสสนาล้วน ๆ โดยอาศัยขณิกสมาธิที่มีเฉพาะอยู่ในอารมณ์ปัจจุบันขณะนั้น ๆ เป็นการเจริญปัญญา เพื่อเข้าไปรู้สภาวะของรูปนามตามความเป็นจริงจนเกิดวิปัสสนาญาณ โดยอาศัยอารมณ์ของวิปัสสนาเรียกว่า วิปัสสนาภูมิ คือ ขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ ธาตุ ๑๘ อินทรีย์ ๒๒ อริยสัจ ๔ ปฏิจจสมุปบาท ๑๒ โดยผ่านกระบวนการปฏิบัติตามหลักมหาสติปัฏฐาน ๔

ประวัติการสั่งสมบารมีของพระมหากัปปินเถระ สมัยพระพุทธเจ้าปทุมุตตระท่านได้ถวายภัตตาหารแด่พระพุทธเจ้าปทุมุตตระพร้อมด้วยภิกษุทั้งหลาย พระพุทธเจ้าปทุมุตตระได้ตรัสพยากรณ์ว่า ท่านจะได้ดำรงตำแหน่งภิกษุผู้เป็นเลิศในการให้โอวาทแก่ภิกษุ ในสมัยของพระพุทธเจ้าโคตมะ ส่วนการบรรลุธรรมของท่านพระมหากัปปินเถระ เมื่อได้ฟังสัทธรรมของพระพุทธเจ้า ด้วยอนุปุพพิกถา ตลอดจนถึงอริยสัจ ๔ เกิดดวงตาเห็นธรรม บรรลุเป็นพระโสดาบัน จึงขอออกบวชเป็นพระภิกษุ พระมหากัปปินเถระได้ฟังสัทธรรมเป็นครั้งที่ ๒ ทำให้เกิดความเห็นที่ถูกต้องตามความเป็นจริง และเข้าสู่อริยมรรคในขณะฟังธรรมแล้วบรรลุเป็นพระอรหันต์

ดาวน์โหลด